Tematik Rehberler
ÜLKELERİN GELENEKSEL KIYAFETLERİ
23 Nisan şenlikleri sayesinde “kim ne giyer”, “hangi ülkenin yerel kıyafeti hangisidir” gibi soruların cevaplarını daha küçüklükte öğrenmiş olsak da hafıza tazelemeye ve zaman zaman moda tasarımlarına dahi ilham veren geleneksel ülke kıyafetlerine yakından bakmaya ne dersiniz?
İskoçya’nın kilti
Ünlü modacı Karl Lagerfeld’i dahi bir dönem etkileyen İskoç kıyafetlerinin en tipik olanı, şüphesiz erkekler tarafından giyilen etek benzeri kilt. Lagerfeld, 2003 yılında Métiers d’Art defilesini Edinburgh’da, Linlithgow Sarayı’nda gerçekleştirmiş ve tüm modellerini tüvit kumaştan ekose kıyafetler ve aksesuarlarla donatmıştı. Highlands bölgesinin geleneksel erkek kıyafetinin olmazsa olmazı, iğneyle tutturulmuş kilttir. İlk olarak 16. yüzyılda genç ve yetişkin erkekler tarafından giyilen kilt, bugün ya resmi törenler ve etkinliklerde ya da spor müsabakalarında giyiliyor. Eteğin önüne asılan kürk torba ise hem cüzdan hem de cep görevi görüyor, zira kiltlerin cebi olmuyor. Kiltlerin altına genellikle “gillie brogue” denen altı sert av ayakkabıları giyiliyor. Kadınlar ise kareli elbiselerle birlikte yine aynı tip, ancak altı daha ince ayakkabılar giyiyor. Aksesuar olarak da omuzlarına yine ekose desenli bir şal alıyorlar.
Litvanya’nın önlük ve yelekleri
Litvanya’nın geleneksel kıyafetleri; renk, desen, doku ve motif olarak büyük çeşitlilik gösteriyor. Litvanya halk kıyafetlerinin en tipik olanları; kadınlar için geometrik desenlerle süslenmiş çeşitli tipte önlükler ve kareli uzun etekler iken; erkekler için paltoların ve ceketlerin içine giydikleri kareli yelekler. Şapkalar genellikle kurdelelerle süsleniyor. Erkeklerin tipik aksesuarları arasında yünlü fularlar ve çizmeler bulunuyor. Genç kızlar ise yünlü fularların daha uzun olanlarını eteklerinin üzerinden sarkıtıyor. Yelekler erkeklerin olduğu kadar kadınların da önde gelen kıyafet parçalarından.
Japonya’nın kimonosu
İlk olarak Jomon döneminde ortaya çıkan kimononun bin bir farklı çeşidi var. Tüm vücuda sarılan ve birçok kattan oluşan kimono, mevsimine göre farklı kumaşlardan hazırlanıyor. Üst üste sarılan kumaşlar, bel kısmından “obi” adı verilen geniş bir kuşakla vücuda bağlanıyor. Bugün artık sadece geleneksel törenlerde giyilen kimono, eskiden hem kadınlar hem de erkekler tarafından giyilirken, günümüzde özellikle kadınlarla özdeşleşmiş durumda. Bugün bir kadının giyebileceği altı tip kimono bulunuyor: Furisode, uchikake, houmongi, yukata, tomesode ve mofuku. Hangi kimononun giyileceği, kadının medeni haline ve katılacağı törene göre değişiklik gösteriyor.
Inuitler’in anorakları
Eski adıyla Eskimolar, daha doğru adıyla Inuitlerin tipik kıyafeti, kürklü anorakları olsa gerek. Hem kıyafetlerini hem de ayakkabılarını avladıkları hayvanların derilerinden ve kürklerinden imal eden Inuitler, dikiş iğnelerini de yine hayvanların kemiklerinden kendileri üretiyor. Parkaların kapüşonuna “amauti” adı veriliyor. Kadınların amauti’leri ise bebeklerini de taşıyabilmeleri için geleneksel olarak ayrı bir parça eklenmek suretiyle çok daha geniş yapılıyor. “Mukluk” ya da “kamik” adı verilen botlar ve çizmeler ise rengeyiği ya da fok derisinden yapılıyor.
Peru’nun kat kat etekleri
İspanyol öncesi dönem ile kolonileşme sırasında Avrıupalıların zorlamasıyla giydirilmiş kıyafetlerin bir karması olarak karşımıza çıkan Peru kıyafetleri, doğal ve yerel malzemelerden elde ediliyor. Omuza atılan “lliclla”, geniş bir eşarp görevi görüyor ve dekoratif bir iğne olan “tupu” ile uçları birleştirilerek kullanılıyor. Lliclla, Perulu kadınlar tarafından kimi zaman mısır, kimi zaman da çocuk taşımak için kullanılıyor. Elde örülen ve “bayeta” adı verilen yünlerden yapıla rengârenk etekler (ya da yerel adıyla polleras) Peru’da sıkça karşılaşılan yerel kadın kıyafetlerinin başında geliyor. Kadınların üç dört eteği farklı katlar yaratacak şekilde üst üste giydiği de oluyor. Festivaller ve bayramlarda bu sayı 15’e kadar çıkabiliyor. Eteklerin uçları genellikle yine elde yapılan rengârenk “puyto”larla bastırılıyor. Geri dönüştürülen kamyon lastiklerinden yapılan “ajotas” adlı sandaletler de Perulu kadınların ayağında sıkça görülüyor. Özellikle kırsal kesimlerde erkekler, elde örülmüş rengârenk pançolar giyiyor.
Hindistan ve Pakistan’ın sari’si
Birbirlerinden ayrıldıkları noktalar kadar ortak birçok özelliğe de sahip olan Hindistan ve Pakistan’ın ortak yerel kıyafetlerinden biri de sari. Kadınlar tarafından giyilen ve dikilmemiş yekpare bir kumaştan ibaret bu yerel giysi, vücuda farklı şekillerde sarılıyor. Sanskritçe’de “kumaş parçası” anlamına gelen sari, Hindistan ve Pakistan’ın yanı sıra Bangladeş, Sri Lanka, Burma, Malezya, Nepal ve Singapur’da da giyiliyor. Kadınların vücut kıvrımlarını zarif bir şekilde göz önüne seren ve yaklaşık 5.000 yıllık bir geçmişe sahip sarinin en bildik ve geleneksel türlerinden biri, Güney Hindistan’dan gelen Kanjeevaram. Bol süslü bu sari genellikle ipekten yapılıyor ve üzerindeki motifler tapınaklardan, saraylardan ve resimlerden ilham alıyor.
Fas’ın babuşları
Fas’ın en bilindik yerel kıyafetlerinden biri, hiç şüphesiz geleneksel ayakkabıları “babouche”lar. Sinbad’ın pabuçlarını andıran babouche’lar deriden ya da kumaştan yapılıyor; özel günlerde giyilecek olanlar ise çeşitli motiflerle süsleniyor. İncecik deri bir tabana sahip bu rahat pabuçların topuğu yok, ayağınız içine bir patik gibi yerleşiyor. Daha geleneksel olan babouche’lar sivri burunlara sahipken, Berberi tipi babouche’lar yumuşacık ev terlikleri gibi yuvarlak burunlu oluyor. İlk giyildiğinde bir parça sert olsa da zaman içinde ayağın şeklini alıyor. Babouche’ın en tipik rengi sarı olsa da her renkte babouche bulmak mümkün. Özellikle Tanca’da ve Marakeş’te en güzel örneklerinin bulunduğu bu ayakkabılar geleneksel olarak elde yapılıyor.
Hollanda’nın klomp’ları
Hollanda’nın tipik geleneksel kıyafeti de yine bir ayakkabı: Klomp. Ucu yukarı doğru sivrilen tahta terlikler, tüm ayağı topuğu da içine alacak şekilde kaplıyor. Sağlam yapılı bu tahta terlikler, geleneksel olarak kırsal kesimlerde ortaya çıktı zira bahçeyle ya çiftçilikle uğraşanların ayaklarını sert cisimlerden, dikenlerden ya da sivri dallardan korumayı amaçlıyordu. Ancak bugün ortopedik olarak sağlıklı oluşları sebebiyle şehirdeki Hollandalılar tarafından da tercih ediliyorlar. Hem kadınlar hem de erkekler tarafından giyilen klomp’un yanı sıra; sadece kadınlar tarafından giyilen uzun bir etek, bluz ve eteğin önüne geçirilen bir önlük, kimi zaman da omuza alınan bir şal, Hollanda’nın geleneksel kostümünü tamamlıyor. Erkeklerin geleneksel yerel kıyafeti ise genellikle yünlü, bol pantolonlar, gömlekler, ceketler ve kasketlerden oluşuyor.